Donald Trump, İspanya’nın gayri safi yurtiçi hasılasının %2’sinden fazla bir kısmını savunmaya ayırmayı reddetmesi durumunda, ülkeye “iki katını vergi ödemesi” konusunda bir tehditte bulundu. Trump, “İspanya ekonomisi çok iyi gidiyor. Eğer kötü bir olay yaşanırsa bu ekonomi tamamen çöker. İspanya ile bir ticaret anlaşması müzakere ediyoruz ve onlara iki katını ödeteceğim” ifadelerini kullandı.
TÜRKİYE’Yİ DE TEHDİT ETMİŞTİ
Trump’ın daha önce, 2019 yılında Türkiye’nin “sınırı aşan” bir eylemde bulunması halinde ülke ekonomisini tamamen mahvedeceği yönünde bir tehditte bulunduğu da hatırlanıyor. Trump, başka bir açıklamasında, “Türkiye’ye, ABD’nin Suriye’de insancıl olmayan bir uygulama görmesi halinde ekonomi kayıplarının büyük olacağını belirttim” demişti.
Bu durum, Trump’ın hoşuna gitmeyen bir durumla karşılaştığında o ülkenin ekonomisini tehdit etme alışkanlığını ortaya koyuyor. Bu açık tehdit, ‘sözde’ demokrasinin beşiği olarak bilinen ABD’nin Başkanından geliyor.
Tehditlerin Olası Sonuçları
Trump’ın İspanya’ya yönelik tehditlerini tekrar ele alacak olursak, ABD başkanının tehditlerinde genellikle netlik olmadığı görülüyor. Bu bağlamda, Trump’ın dünkü açıklamalarında, İspanya’dan yapılan ürün ithalatına özel gümrük vergileri uygulanma olasılığından bahsettiği anlaşılmaktadır.
Teorik olarak, ABD, İspanya’dan gelen ticareti ayrım gözetmeksizin vergilendiremez; ancak belirli ürünler için bunu gerçekleştirebilir. “Birlik olarak, AB ülkeleri ortak bir ticaret politikasına sahip olan bir gümrük birliğidir; bu yüzden keyfi ayrımcılık yapamaz. Ancak, pratikte yasa dışı sübvansiyonlar veya damping gibi durumlar nedeniyle, Dünya Ticaret Örgütü (WTO) kuralları çerçevesinde belirli ürünlere daha yüksek tarifeler uygulanabilir.” şeklinde bilgi veriliyor.
Elcano Kraliyet Enstitüsü ve Avrupa Politika Çalışmaları Merkezi’nde (CEPS) kıdemli araştırmacı olarak görev yapan Judith Arnal, El Mundo’ya verdiği demeçte, “Haklı bir gerekçe olmadan aynı ürünler arasında menşe ülkesine göre ayrımcılık yapabilmesi için (örneğin yalnızca İspanya’da üretilen Volkswagen otomobillere tarife uygularsa, Almanya’da üretilenlere uygulamazsa) WTO çerçevesinde resmi bir prosedür başlatması veya ulusal güvenlik maddesini işlemesi gerekecektir.” ifadelerini kullanmıştır.
İspanya ile ABD Arasındaki Ticaret Dengesi
İspanya, mal ve eşya ticaretinde dış ticaret açığı vermekte, yani ABD’den daha fazla mal satın almaktadır. Özellikle, bu yılın ilk dört ayında İspanya’nın ticaret açığı, geçen yılın aynı dönemine kıyasla 3,59 milyar euro’dan 5,173 milyar euro’ya yükselmiştir. İhracatın %1,8 oranında düştüğü, ithalatın ise %15,6 oranında arttığı belirtildi. April ayında, tarifelerin uygulamaya girdiği dönem boyunca ABD’ye yapılan satışlar %13,8 oranında azalmıştır.
İspanya’nın ABD’ye İhracatı
Gümrük verilerine göre, İspanya’nın ABD’ye yaptığı en büyük ihracat kalemleri arasında 2024 yılı itibarıyla 2,51 milyar euro ile makine ve mekanik ekipman, 1,503 milyar euro ile elektrikli ekipman ve malzemeler, 1,246 milyar euro ile hayvansal veya bitkisel yağlar, 1,218 milyar euro ile yakıtlar ve mineral yağlar, 1,095 milyar euro ile farmasötik ürünler yer almaktadır.
İspanya Ekonomik Riski Maruz mu?
İspanya’nın ABD’ye yaptığı toplam mal ihracatı, GSYİH’sının yalnızca %1,1’ini temsil ederken, AB’nin toplamının ise %3,2’sini temsil ettiği görülmektedir. İspanya’da üretilen katma değerin yalnızca %1,3’ü ABD pazarında satılsa da (%0,8’i doğrudan ihracat, kalan %0,5’i başka ülkeler aracılığıyla gerçekleşen ihracat), genel olarak İspanyol ekonomisinin ticaret kanalları üzerinden tarifelere maruz kalma durumu nispeten düşüktür.
Etki Altında Kalacak Sektörler
Ancak bazı imalat sanayi kolları daha fazla etkilenecektir; örneğin ilaç sektörü (%8,3), metalurji (%6,1), inşaat destek sanayileri (%6,0), kimyasallar (%5,5) ve makine ile ekipman imalatı (%4,9) arasında yer alır. Tarım sektörü, genel olarak ABD’ye karşı düşük maruziyete sahiptir; ancak CaixaBank Research’ün son raporuna göre zeytinyağı, şarap ve bazı konserve sebzeler ile baklagiller gibi ürünler daha yüksek risk altındadır.
Hizmet sektörü genel itibarıyla ticaret kanallarıyla düşük maruziyete sahiptir, ancak özellikle taşımacılık ve idari hizmetler gibi bazı durumlarda bu maruziyet, ekonomik ortalamadan daha yüksektir.
ABD’nin İspanya’ya Gümrük Vergisi Uygulaması Daha Önce Yapıldı mı?
Hayır, 2021 yılında İspanya’da uygulanan sözde ‘Google vergisi’nin ardından ABD, şapka, ayakkabı ve cam eşya gibi 36 İspanyol ürününe %25 oranında gümrük vergisi uygulamaya karar vermişti.
