Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, ABD’nin İran’daki nükleer tesislere yönelik düzenlediği saldırıların ardından, artan gerilimle acil bir toplantı gerçekleştirdi. Konsey üyeleri, küresel güvenliği tehdit eden bir savaş dalgasına karşı hızlı bir ateşkes ve diplomasi çağrısında bulundu.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, yaptığı konuşmada, “İntikam sarmalına düşme riskiyle karşı karşıyayız” uyarısında bulundu. Guterres, sivillerin korunmasını, deniz güvenliğinin sağlanmasını ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (IAEA) tesislere tam erişim sağlaması için diplomatik sürecin yeniden başlatılmasını istedi. Taraflara da “mantıklı, itidalli ve acil” hareket etmeleri yönünde çağrıda bulundu.
ABD: “İRAN REJİMİ NÜKLEER SİLAHA SAHİP OLAMAZ”
ABD’nin BM Daimi Temsilcisi Dorothy Shea, İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerinin “uluslararası barışa doğrudan tehdit” oluşturduğunu ifade etti. Shea, saldırıların meşru müdafaa ve İsrail ile dayanışma çerçevesinde gerçekleştirildiğini belirtti. Ayrıca, “İran’ın vatandaşlarımıza veya üslerimize yönelik herhangi bir saldırısına yıkıcı bir yanıt verilecektir” diyerek tehditte bulundu. Shea, saldırıların İran’ın nükleer kapasitesini zayıflatmayı amaçladığını da ekledi.
İRAN: “NETANYAHU ABD’Yİ SAVAŞA SÜRÜKLÜYOR”
İran’ın BM Daimi Temsilcisi Amir Saeid İravani, “Netanyahu, bir kez daha ABD’yi yüksek maliyetli bir savaşa sürüklemeyi başardı” diyerek Washington’u eleştirdi. İran, nükleer tesislere yönelik saldırıların ardından BM Şartı gereğince meşru müdafaa hakkını kullanacaklarını duyurdu.
IAEA’DAN NET UYARI: DENETİM YAPILAMIYOR, STOK KRİTİK SEVİYEDE
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) Genel Direktörü Rafael Grossi, For dow tesisinde ciddi hasar oluştuğunu, İsfahan’daki uranyum dönüşüm binalarının hedef alındığını ve Natanz’da zenginleştirilmiş malzeme depolanan tünel girişlerinin vurulduğunu açıkladı. İran’da %60 oranında zenginleştirilmiş yaklaşık 400 kg uranyum stoku bulunduğu ve bu stokun denetimsiz olduğu dile getirildi. Grossi, “Üç İran nükleer tesisine yönelik saldırıların ardından radyasyon seviyelerinde artış olmadı. Mevcut durumda yeraltı hasarlarını değerlendirecek kimse yok.” açıklamalarında bulundu.
RUSYA: “ABD, PANDORA’NIN KUTUSUNU AÇTI”
Rusya’nın BM Büyükelçisi Vasily Nebenzya, ABD’nin saldırılarını “provokatif, sorumsuz ve uluslararası hukuka aykırı” olarak değerlendirerek kınadı. Nebenzya, Çin ve Pakistan ile birlikte Güvenlik Konseyi’ne “derhal ateşkes ve diplomasiye dönüş” çağrısı yapan bir karar tasarısı sunduklarını bildirdi. Aynı zamanda “İsrail’in İran’a yönelik devam eden saldırıları uluslararası hukukun açık bir ihlalidir.” şeklinde konuştu.
ÇİN: “NÜKLEER FELAKETİN EŞİĞİNDEYİZ”
Çin Temsilcisi Fu Cong, sivillerin korunması ve tüm tarafların derhal ateşkes ilan etmesi gerektiğini vurguladı. İran’ın egemenliğine saygı gösterilmesi gerektiğini belirten Çin, nükleer sorunla ilgili barışçıl bir çözüm için hala umut olduğunu ifade etti.
AVRUPA’DAN ORTAK ÇİZGİ: MÜZAKEREYE DÖNÜLMELİ
Birleşik Krallık, Fransa ve Almanya, saldırılara doğrudan katılmadıklarını ifade ederken, İran’ın nükleer programına kalıcı bir çözüm bulmak amacıyla müzakerelerin yeniden başlatılması gerektiğini vurguladılar. Üç ülke, IAEA’nın denetimlerine tam erişim sağlanmasının önemini de dile getirdi.
İSRAİL: “ABD, DÜNYANIN GÜVENLİĞİNİ KURTARDI”
İsrail Temsilcisi, ABD’nin saldırılarını “haklı ve gecikmiş” bir adım olarak tanımladı. İran’ı, “nükleer yıkım planlarını diplomatik tiyatroyla gizlemeye çalışmakla” suçlayan İsrail, “Dünya nükleer bir İran’ı engellemek zorunda” ifadelerini kullandı.
ORTA DOĞU ÜLKELERİ: “GERİLİM BÖLGEYİ FELAKETE SÜRÜKLÜYOR”
Irak, Kuveyt ve Körfez İşbirliği Konseyi ülkeleri, nükleer tesislere yönelik saldırıların bölgesel istikrarı tehdit ettiğini belirtti. Irak, hava sahasının ihlal edildiği yönünde duyuru yaparken, Kuveyt ve diğer Arap ülkeleri saldırıların hemen durdurulmasını ve diplomasinin yeniden başlamasını talep etti.
PAKİSTAN VE CEZAYİR: “ULUSLARARASI HUKUK ÇİĞNENDİ”
Pakistan, ABD’nin saldırılarını “tehlikeli bir emsal” olarak nitelendirerek İran’a destek verdi. Cezayir, nükleer tesislere yönelik saldırıların “uluslararası güvenliği tehdit eder düzeyde” olduğunu belirtirken, tüm taraflara “şartsız ateşkes” çağrısında bulundu.
GÜVENLİK KONSEYİ’NDE YENİ KARAR TASARISI GÜNDEMDE
Çin, Rusya ve Pakistan tarafından sunulan yeni karar tasarısında, “derhal ve koşulsuz ateşkes sağlanması, nükleer tesislerin korunması ve IAEA denetimlerinin başlaması, tarafların uluslararası hukuka uyması ve diplomatik müzakerelere dönüş” maddeleri yer alıyor.
