ABD Başkanı Donald Trump’ın 20 Ocak’ta başlayan ikinci döneminde küresel ticaret politikalarındaki belirsizlikler artış gösterdi. Trump, ABD’nin dış ticaret açığı verdiği ülkelere yönelik yüksek gümrük tarifeleri belirledi ancak müzakerelere kapıyı kapatmadı. İlk olarak ABD’nin karşılıklılık esasına dayalı tarifeleri 90 gün uzatıldı. Ancak 1 Ağustos itibarıyla bu tarifelerin uygulanacağı ve yeni bir uzatma yapılmayacağı açıklandı.
Mevcut durumda ABD, İngiltere, Avrupa Birliği, Japonya, Vietnam, Endonezya, Filipinler ve Güney Kore ile farklı gümrük tarifeleri içeren ticaret anlaşmaları yürütüyor. Bununla birlikte, Çin ile müzakereler devam ediyor.
Trump, son olarak karşılıklılık esasına dayanan tarife oranlarında değişiklik öngören bir kararname imzaladı. Bu çerçevede, ülkelere yüzde 10 ile yüzde 41 arasında değişen oranlarda gümrük vergisi getirileceği belirtildi.
Bu tarifelere göre, Hindistan’a yüzde 25, Endonezya’ya yüzde 19, Irak’a yüzde 35, İsrail’e yüzde 15, Malezya’ya yüzde 19, Norveç’e yüzde 15, Suriye’ye yüzde 41, Tayvan’a yüzde 20 ve Vietnam’a yüzde 20 gümrük vergisi uygulanması planlanıyor. Türkiye için ise yüzde 15 oranında gümrük vergisi öngörülüyor.
ABD’nin Laos ve Myanmar’dan gelen ürünlere yüzde 40, İsviçre ve Güney Afrika’ya ise sırasıyla yüzde 39 ve yüzde 30 gümrük vergisi uygulanacak.
ABD’nin Tayland’a uyguladığı gümrük vergisi yüzde 36’dan yüzde 19’a düşürüldü. Malezya, Bangladeş ve Kamboçya için ise sırasıyla yüzde 19, yüzde 20 ve yüzde 19 gümrük vergisi uygulanacak. Bu tarifelerin, kararname yayımlandıktan 7 gün sonra yürürlüğe girmesi bekleniyor.
Ayrıca, geçerli gümrük vergilerinden kaçınmak amacıyla aktarma yapılarak ABD’ye gönderilen tüm mallara ek olarak yüzde 40 bir tarife uygulanacak.
Trump, Kanada’ya yönelik gümrük vergisini yüzde 25’ten yüzde 35’e çıkaran bir kararnameyi de imzaladı ve bu tarifelerin 1 Ağustos itibarıyla yürürlüğe gireceği duyuruldu.
Bunun yanı sıra, tarifelerin ertelenme süresi olan 1 Ağustos’un hemen öncesinde Trump, Meksika ile yürürlükte olan tarifelerin 90 gün süreyle aynı şekilde uygulanması ve bu süreçte yeni bir anlaşmanın imzalanması amacıyla görüşmelerin sürdürüleceğini açıkladı.
YATIRIMCILAR “BEKLEME” MODUNDA
UNCTAD Genel Sekreteri Grynspan, ABD’nin birçok ülkeye yönelik karşılıklılık esaslı tarifelerinin küresel ticaret ve özellikle az gelişmiş ülkelerin kalkınması üzerindeki etkileri hakkında AA muhabirine açıklamalarda bulundu.
Grynspan, ABD’nin tarifelerinin küresel ekonomide yatırım ve ticaret açısından yüksek seviyede belirsizlik yarattığını belirtti. Ayrıca, tarifelerin nihai haritasının nasıl şekilleneceği konusunda belirsizliklerin sürdüğüne dikkat çekti.
Bu ortamda öngörülebilirliğin azalmasıyla yatırımcıların “bekleme” moduna geçtiğini ifade eden Grynspan, “Tarife ortalamasının son 30 yılın en yüksek seviyesine ulaşacağına dair hiç şüphe yok ve bu durum ticarette büyük değişim anlamına geliyor.” dedi.
Belirsizliklere ve yüksek tarifelere rağmen küresel ticaretin direnç gösterdiğini söyleyen Grynspan, 2024’te ekonomiden daha hızlı büyüyeceğini belirtti. Bu yılın ilk yarısında küresel ticarette yalnızca yüzde 1’lik bir artış yaşandığını aktardı.
Bu yıl için küresel ticaretin toplam büyüme tahminlerini yüzde 2,3’ten yüzde 2,5’e çıkardıklarını belirten Grynspan, “Bu, ekonominin beklediğimizden daha az yavaşlayacağı anlamına geliyor. Tahminimizi yükseltmemizin bir nedeni, tarifelere ilişkin önlemlerin henüz tamamen ekonomiye yansımamış olması. Bunların ekonomiye yansıması zaman alacak. Asıl etkinin gelecek yıl hissedileceğini öngörüyorum çünkü o zamana kadar birçok konu netleşmiş olacak.” dedi.
AZ GELİŞMİŞ ÜLKELERİN TARİFELERDEN MUAF TUTULMASI ÇAĞRISI
Tarifelerin ülkeden ülkeye farklılık gösterdiğini vurgulayan Grynspan, en az gelişmiş ülkelerin bu tarifelerden nasıl etkileneceği konusunda endişelerini dile getirdi.
Mevcut durumda en az gelişmiş ülkelerin gelişmiş ülkelere göre daha yüksek tarifelere maruz kaldığını belirten Grynspan, bu ülkelerin ABD’ye ihracatında yüzde 50-60’a varan bir düşüş ihtimali bulunduğunu ifade etti. ABD’nin bu ülkeler için önemli bir pazar olduğunu vurgulayan Grynspan, Afrika ülkelerinin de yüksek tarifelerle karşılaştığını ve ABD ile aralarındaki AGOA anlaşması kapsamında sağlanan erişimi kaybetme riski taşıdığını belirtti. Bu durumun Afrika’nın imalat sektörünü olumsuz etkilediğini ifade etti.
Grynspan, “Kırılgan durumda olan ülkelerin yüksek tarife etkisinden muaf tutulması gerektiğini savunuyoruz. En az gelişmiş 46 ülkenin toplamı, ABD’nin dış ticaret açığının yalnızca yüzde 1,7’sini oluşturuyor. Bu ülkelere tarife uygulanması, ABD’nin dış ticaret açığını azaltma hedefine önemli bir katkı sağlamaz.” diye konuştu.
Ayrıca, yüksek tarifelerin maliyetleri artırarak kar marjını daralttığını belirten Grynspan, “Ancak üretim her zaman hızlı bir şekilde hareket etmez ve küresel şirketlerin üretimlerine dair alacakları kararları kestirmek zor.” dedi.
“GELİŞMEKTE OLAN EKONOMİLERİN EMTİA BAĞIMLILIĞI DERİNLEŞEBİLİR”
Tarifelerin küresel istihdam üzerinde etkileri olacağına ve bazı işlerin ABD’ye kayabileceğine dikkat çeken Grynspan, ABD’nin üretemeyeceği ürünlerle ilgili belirsizliklerin devam ettiğini hatırlattı.
Mango, kakao veya kahve gibi ürünlerin tarifelerden muaf tutulmasının mantıklı olacağını ifade eden Grynspan, bu ürünlerin tarifeler nedeniyle sadece ABD’li tüketiciler için daha pahalı hale geleceğini vurguladı.
Böyle bir karar alınması durumunda bazı gelişmekte olan ülkelerin tarifelerin olumsuz etkilerinden kısmen korunabileceğini söyleyen Grynspan, “Ticaretin, ekonominin çeşitlendirilmesi için bir araç olduğuna inanıyoruz ve tarifelere ilişkin endişemiz, çoğu gelişmekte olan ekonominin emtia ürünlerine bağımlı olmasından kaynaklanıyor. Bu ülkelerin üretim yapısı çok az çeşitlendirilmiş durumda.” şeklinde konuştu.
Grynspan, ABD ekonomisinde ticaretin diğer birçok ülkeye göre daha az paya sahip olduğunu belirterek, tarifelerin “fiyatlara yansıma şiddetinin” ABD’de daha az hissedileceğini ifade etti.
