Bayburt’ta, 1900’lü yılların başlarında keşfedilen tarhun bitkisinin yetiştirilmesini teşvik etmek amacıyla, İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, 2019 yılından bu yana üreticilere fide desteği sunmakta.
Bayburt tarhunu, kuraklık ve soğuk havalara dayanıklılığı ile öne çıkmakta ve Bayburt Üniversitesi’nin girişimleri sonucunda Nisan 2025 itibarıyla coğrafi işaret korumasına alınarak Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiştir.
İl genelinde, 210 bin dönüm arazide yaklaşık 150 üretici tarafından alternatif bir ürün olarak yetiştirilen tarhun, 1.000 ila 1.500 lira arasında değişen kilogram fiyatlarıyla satılmakta. Coğrafi işaretin alınmasının ardından, baharat ticareti ve tıbbi aromatik bitki ihracatı yapan firmaların bu ürüne duyduğu ilgi artış göstermektedir.
Bayburt Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mutlu Türkmen, tarhunun Nisan 2025 itibarıyla Bayburt adına coğrafi işaretli ürün olarak tescillendiğini belirtti.
Tescilin ardından tarhun ihracatı konusunda önemli adımlar atıldığını dile getiren Türkmen, “Tarhun, ilimiz için özel bir öneme sahip. Şu anda Bayburt taşı sonrası ikinci en değerli ürünümüz tarhun. Üreticiler, yurt içi ve yurt dışına büyük çapta ürün sevkiyatı yapmaktalar. Coğrafi işaretin alınması ile birlikte tarhunun ticarileşme süreci hızlanmıştır.” ifadelerini kullandı.
Talepler doğrultusunda üniversite olarak çeşitli çalışmalar gerçekleştirdiklerini dile getiren Türkmen, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Üniversitemizde Tarım ve Hayvancılık Araştırma Uygulama Merkezi bünyesinde tarhunla ilgili bilimsel araştırmalara hız kazandırdık. Gerçekleştirdiğimiz bilimsel çalışmalar, tarhun özelinde daha da geniş bir kapsamda yürütülmektedir. Özellikle lisans üstü eğitim düzeyinde, tarhunun çeşitleri, türleri ve üretim koşulları üzerine çalışmalarımız devam etmektedir.”
Bilimsel verilerin belirli periyodlarla üreticilerle paylaşıldığını vurgulayan Türkmen, “Aynı zamanda geri dönüşleri de değerlendiriyoruz. Umut ediyoruz ki, bu süreç ilerleyen yıllarda tarhunun üretiminde ciddi bir artış sağlayacak ve Bayburt tarhunu, yurt dışına ihraç edilen önemli ürünlerden biri haline getirecektir.” şeklinde ekledi.
“TEK SORUNUMUZ ÜRÜNÜN AZ OLMASI”
Merkeze bağlı Yedigöze köyünde çiftçilik yapan Feryal Haşlak, iki dönümlük arazide tarhun başta olmak üzere üretim gerçekleştirdiğini ifade etti.
Son altı yıldır pazar konusunda aktif çalışmalar yürüttüklerini anlatan Haşlak, “Son dönemde aracılar aracılığıyla yurt dışına ihracat yapmaya başladık. Tarhun üretimimizi artırmak için çaba harcıyoruz çünkü talep oldukça yüksek. Türkiye’deki büyük baharat firmaları bu ürüne talip. Yurt dışına tıbbi aromatik bitki ihraç eden firmalar da ilgileniyor; yerinde inceleme yapmak için köyümüze kadar geliyorlar. Ürünlerimizin analizlerini yaptırdık, fakat pazar konusundaki en büyük sorunumuz üretimimizin az olması.” dedi.
Haşlak, hem iç pazardaki hem de tıbbi aromatik bitki ihracatı yapan şirketlerin taleplerinin karşılanması adına çiftçilerin üretimlerini artırmaları gerektiğinin altını çizdi.
Gelecek birkaç yıl içinde ekim alanlarını daha da yaygınlaştırmayı hedeflediklerini belirten Haşlak, “Gelen talepleri karşılamak için üzerimize düşeni yapacağız. Bu ürün ekonomik getirisi oldukça yüksek bir değer taşıyor. Biraz emek gerektiriyor ama sistematik çalışıldığında üretim süreci daha kolay ilerliyor. Üretimin artması ve taleplerin karşılanması, Bayburt’un ekonomisine önemli bir katkı sağlayacaktır.” ifadelerini kullandı.
